بازی ، زبان کودکی

چند روز پیش با تعدادی از دوستان درباره نقش آموزش گفتگویی صورت گرفت که دلم خواست اینجا چند خطی بنویسم و یکی از سخنرانی هایی که در این زمینه در رویداد چهارسوق چند سال پیش داشتم را به اشتراک بگذارم . 

به نظرم من وقتی در فضای آموزش کودک کار می کنیم لازم است به مفهوم کودکی و به کودکی به عنوان یک اصل باور داشته باشیم . اینکه موجودی شگفت انگیزی به نام کودک با ویژگی های خاص خود وجود دارد که ما آدم بزرگ ها شانس زندگی کردن در کنارش را داریم و این موجود برای خود یک زبانی دارد که زبانی بین المللی است و آن زبان بازی است . برای ارتباط با کودک لازم است ما آدم بزرگ ها زبان کودکی مان را تقویت کنیم نه اینکه او را مجبور کنیم مانند ما سخن بگوید ! این در طبیعت رشد نهفته است که او تغییر خواهد کرد و زبان آدم بزرگی را فراخواهد گرفت زبانی که خود ما آدم بزرگ ها هم خیلی از آن سر درنمی آوریم و اثبات اش هم از این همه نفهمیدن های مان نسبت به یکدیگر به نظر من روشن است ! به نظر من ما آدم بزرگ ها لازم است زبان آدم بزرگی را بین خودمان تمرین کنیم نه اینکه به عنوان یک قدرت در خود و ضعف در کودک بخواهیم آن را وارد دنیای کودکی کنیم و بعد هم سواد کودک را با معیار اینکه چقدر مثل ما آدم بزرگ ها ارتباط برقرار می کند بسنجیم ! به نظر من اینگونه رفتار کردن با کودک و کودکی نادیده گرفتن حقوق کودکی و از بین بردن زیبایی های دوران کودکی است . 

به همین دلیل با تمام نابلدی هایم در این زبان منظورم زبان کودکی ( وگرنه زبان آدم بزرگ ها را که معلوم است خیلی وقت ها بلد نییستم !) تلاش می کنم راه هایی برای ارتباط با او با این زبان پیدا کنم راه سخت و به مراتب دلنشینی برای من  است که همیشه در حال کشف و یادگیری درباره آن هستم .

در ادامه سخنرانی ام تحت عنوان « بازی ابزاری برای شناخت » که بین دوستان و خانواده تحت عنوان « خرمالو» شناخته می شود را اینجا قرار می دهم . 

 

 

 

سپاس از تیم چهارسوق برای تهیه مستند این سخنرانی و به اشتراک گذاری آن روی کانال آپارات . 

دوستی به نامِ « علم نت »

 

یکی از کارهای مورد علاقه من مطالعه کردن است و یکی از چیزهای مورد علاقه ام برای مطالعه کردن ، مقاله است و یکی از دوستانی که کلی مقاله خواندنی برای من دارد سایتی به نام « علم نت » است .

امروز یک مقاله بسیار جذاب درباره یکی از سوالاتی که مربوط به یکی از موضوعات تحقیقاتی من است در زمینه « رستم و اژدها » مطالعه کردم که بسیار در مسیر مطالعاتم کارآمد بود اینکه این مقاله چه چیز یا چیزهایی برای من داشت را در یک مقاله خواهم نوشت ، در حال حاضر خواستم از بودن این سایت اعلام قدردانی کنم برای همین است که این یادداشت را اینجا قرار دادم.

پیشنهاد میکنم به همه عزیزانی که علاقه مند به خواندن مقاله های مختلف در زمینه های مورد علاقه شان هستند سری به این سایت بزنید.

به نظر من خواندن یک مقاله شبیه بازکردن یک پنجره به سمت حال و هوای یک پژوهشگر است که تجربه اش و کشفیاتش را با ما در میان می گذارد.

من که شخصا از مقاله ها چیزهای زیادی می آموزم و این آموختن برایم بسیار جذاب است. یکی از جذابیت مقاله خواندن به نظرم مواجه شدن با دستاورد یک کار تحقیقاتی در فرصتی کوتاه است مثل اینکه پنجره را باز کنی و هوایی بخوری و پنجره را ببندی و البته دیدن آن سوی پنجره و استشمام حال و هوای اش کلی پرسش را پاسخ می دهد و کلی پرسش ایجاد می کند و این پویایی در بازه زمانی کوتاه به نظرم « بودن » جذابی دارد.

سپاسگزارم از تمامی نویسندگان مقالات مختلف که زاویه نگاه شان را به اشتراک می گذرانند و سپاسگزارم از علم نت که اینچنین فرصت برخورداری از آن ها را ایجاد می کند.

آیا معلم هستم ؟

وقتی دیروز جلوی این آینه ایستاده بودم که چند روز پیش در یک حرکت غافلگیرانه از طرف تعدادی از مامان های گنجشک به عنوان هدیه روز معلم به من رسید و قلبم را یکجور قشنگی لرزاند ، وقتی  داشتم انعکاس نور را برانداز می کردم و خودم را می دیدم و نمی دیدم ! از خودم پرسیدم برای چندمین بار آیا من معلم هستم ؟!

بیش از ۱۵ سال در مدرسه ها مختلف به عنوان معلم فعالیت داشته ام و امروز در مدرسه ای نیستم ! با این وجود باز در کار آموختن مشغول هستم ! آیا معلم ها فقط در مدرسه پیدا می شوند ؟!

یادم هست قبل مدرسه رفتن وقتی هنوز هفت سالم نبود ،  معلم بودم ! قبل اینکه معلمی را پشت میز معلمی ببینم ! شاگردهای من آن روز ها که پنج یا شش سالم بود ، عروسک هایم بودند یک قورباغه سبز پارچه ای ، یک دختر موقهوه ای که از آلمان آمده بود به نام رعنا که هنوز هم با من است !احتمالا تعدادی دیگری هم بودند که الان چهره شان را به یاد ندارم ! یادم هست که روی دیوارهای خانه با گچ های رنگی که خواهرم از دبیرستان می آورد به شان درس می دادم ! چه درسی ؟! واقعا یادم نیست ! فقط یادم هست که خیلی اهل سوال پرسیدن بودند و من خیلی خوشحال می شدم که برای توضیح دادن برای شان وقت بگذارم !

یادم هست هر از چند گاهی سوار فرغون شان می کردم و می بردم درخت ها و گل ها و مورچه ها را نشان شان می دادم ، یکجورایی می رفتیم اردو ، یادم هست تغذیه هم می بردیم !

آن موقع هم من در مدرسه ای نبودم اما به نظرم معلم بودم ! آن موقع ها در مدرسه ای نبودم چون سنم برای رفتن به مدرسه کم بود ! این روزها در مدرسه ای نیستم چون من و مدرسه های امروز با هم مساله دیدگاه داریم ! اینکه این تفاوت دیدگاه ها چیست شاید روزی درباره اش نوشتم ، شاید هم مدرسه ای یافتم یا ساختم که با هم هم دیدگاه باشیم برای معنای معلمی و آموختن . بماند که خود اینکه مدرسه کجاست از سوال های این روزهای من است ! که شاید درباره آن هم روزی نوشتم!

و اما امروز اینکه معلم هستم یا نه من را به این سوال رهنمون کرد که معلم کیست ؟ معلم آیا فقط هویتی است که در مدرسه یا با مدرسه معنا می یابد ؟ اگر همه مدرسه ها برچیده شوند معلم ها بخار می شوند ؟ این سوال ها و جستجو درباره پاسخ شان من را مدتی است که با یک واژه آشنا کرده است که هنوز پیدا نکرده ام به فارسی چه می شود و آن هست Educator  . این کلمه در لغت نامه معلم ، آموزگار و استادیار ترجمه شده است ولی آن طور که من درر این سال ها کشف کرده ام تقریبا هیچ دو کلمه کاملا هم معنی ای وجود ندارند ! یعنی Educator  لازم است با Teacher  فرق داشته باشد وگرنه چه ضرورتی داشته که دو کلمه برایش ساخته شود و هر دو کلمه هم به زیست خود ادامه دهند !

در این راستا به یکسری جستجو پرداخته ام و شاید چکیده ای از تفاوت این دو واژه را بتوانم به شکل زیر بیان کنم :

What is the difference between a teacher and an educator

By Zippia Expert - Nov. 16, 2021

The difference between a teacher and an educator is primarily semantic. When compared with educator, the teacher typically refers to a job title; a teacher is a person who teaches in a school. But, an educator is a person who educates students. A good teacher can be called an educator.

An educator is a person who provides instruction or education. An educator is usually seen as a mentor, instructor, or trainer. That is to say, an educator does not merely teach specific facts about an academic subject; an educator also instructs students' intellectual, moral, and social growth.

An educator is skilled at teaching -- they focus on development and evaluation. The educator will evaluate students' progress and adjust the course or their teaching to suit the students' level. A person can be an educator without being a teacher. For example, parents are a child's first and most influential educators.

 

بنابراین به این رسیدم که گویی من یک نوع Educator هستم ! که در فارسی همان معلم گفته می شود و آن طور که فهمیده ام این معلم با آن معلم فرق دارد ، در عین حال که هر دو می تواند یکی باشد !

جمعه بود که وقتی روی تاب نشسته بودم و خلوت کرده بودم با یک بسته بندی با کاغذ کادو آمد نشست جلوی من و گفت : ؛« منتظر بودم که یک وقت مناسب پیدا شود ! روزتان مبارک هیوا جان » و اینطوری من یکی از هدایای شیرین روز معلم را امسال دریافت کردم ! از نوجوانی که شاگرد من نیست ! از نوجوانی که این روزها بیشتر با هم درس پرواز کردن در گنجشک را  می آموزیم !

و الان که این ها را می نویسم می خواهم بگویم از آنچه هستم ، از آنچه شدم، از معلم بودن بدون نمره دادن ، از این تغییر خوشحالم ، جدا از اینکه نام این تغییر یافته چه باشد .

و از این خوشحالم که معلم ام ! معلمی آزاد !

 

روز معلم بر همه بر شعاع نور بر قطره های باران ، بر خاک ، بر شعله های آتش ، بر انسان ، برگنجشک ،بر گربه های کوچه ، بر هوا ، بر نیستی بر همه هستی مبارک !

 

 

گراز دیدم

 

بله گراز دیدم ! برای اولین بار ! از نوع وحشی اش ! چقدر بزرگ بود بزرگ تر از آن چه که تصور می کردم ! یهو علیرضا صدام کرد گفت : هیوا ! دیدم دقیقا تو راه پیاده روی جلوی مان دارد حرکت می کند یک نیم نگاهی انداخت و رفت ! راستش هم هیجان زده بودم هم کمی ترسیده خب آخر خیلی بزرگ بود ! تا بالاخره دست به دوربین شوم فقط همین ثبت شد !

 

خیلی دیدنش چسبید روی مزه کل سفر تاثیر گذاشت تازه قبل و بعدش هم خرگوش وحشی دیدیم که خب ایشان اجازه هیچگونه ثبت تصویری ندادند !

اگر برای تان سوال شده که کجا جناب گراز را دیدیم باید بگویم آنجا :

حالا اینکه آنجا کجاست ! در این حد بگویم که می توان آنجا اینچنین به زیارت پرواز رفت

 

 

راستش با علیرضا قرار گذاشتیم فعلا اسم اش را رسما به کسی نگوییم تا بتوانیم بعضی وقت ها توش مخفی شویم ! ولی خب می توانم بگویم یک جایی است که وقتی دنبال پیدا کردن گراز های دیگر رفتیم ، چون خیلی دیگر شجاع شده بودیم به همیچین سفره صبحانه دلچسبی رسیدیم

خیلی مزه داد نه فقط صبحانه که صاحبخانه یهو میهمان مان کرد ! بلکه خود صاحبان خانه که کلی دل شان دریایی بود. پدر خانواده کنارمان نشست و برای مان قصه گفت قصه از کودکی هایش و این خانه برای مان گفت که ما فقر فکر داریم که کارمان در محیط زیست به این رسیده است برای مان گفت که فصل جفت گیری پرنده ها باید حریم شان را حفظ کنیم و با دنبال شان گشتن اسباب ناراحتی شان را ایجاد نکنیم ! برای مان گفت آب مصرفی شان با جمع کردن باران تهیه می کنند ! گفت وقتی برای جلسه با مسئولین منطقه دعوتش می کند نمی تواند فقط بشنود گفت من این را باور ندارم که احترام گذاشتن یعنی فقط بشین و گوش بده و نظر و انتقاد نده ! گفت اگر اینطور است خب چرا اصلا به ما می گویند برویم صدای شان را ضبط کنند بفرستند ! یک ساعتی بیشتر با هم گپ زدیم و گفت خیلی وقت است که کسی نبوده که درد دل کنم !

ما کوله مان را از مهر و سوال و شگفتی پر کردیم و از در زدیم بیرون که ایشان را دیدیم :

کیف چیدیم از بودنش از رقص قلم مویش و رفتیم برای کمی ولو شدن

که سر از اینجا در آوردیم

و یک دوست جدید هیجان انگیز دیدیم که عقبکی داشت ماموریتش را انجام می داد و از ته دل شگفت زدگی را چشیدیم و دل به نسیم راه دادیم

 

از سرگین غلطانک عزیز خداحافظی کردیم و به مروارید های روییده بر درخت گز رسیدیم ! من تا حالا گز با شکوفه هایش ندیده بودم ! شاهکاری است این موجود :

و با ذهنی پر از هوای آرامش و قلبی سرشار از نبض زندگی رفتیم یک جایی برای گم شدن پیدا کردیم یک جایی که اینجا بود

و بعد از رفتن از اینجا خود را در جایی دیگر پیدا کردیم

یک قاب پر از آسمان ، کوه ، سبزه ، گندم ، نسیم ، بوی آتش ، نوای بازی کودکان ، آواز خروس ، سلام علیک سگ ها و بوی خوش پونه !

و خب این پیدا شدن با گم شدنی دیگر کامل شد این بار اینجا گم شدیم در بین امواج شقایق ها و گلزارها و حقیقتا دلیلی برای پیدا شدن سخت پیدا می شد

و امسال یعنی ۱۴۰۱ در چنین جایی در روز ۴ اردی بهشت متولد شدم ! جایی که علی رضا دستم را گرفت و برد و وقتی به خودمان آمدیم به جای دست بال داشتیم !

 

و در راه یک رفیق قدیمی دیدیم که پریدیم از ماشین بیرون تا دیداری تازه کنیم

 

و دیداری که داشتیم برای مان از مکان های کهن اطراف آنجا گفت و قرار شد که سری بزنیم پس رفتیم تا جایی که ایستادیم و تمام قد به نظاره برخاستیم

شکوه یک منظره را ، یک آرامگاه که گویی خود ایستاده بود آنجا که خورشید را آسمان را کوه را به تمامی زیارت کند

و کمی آن طرف تر به دیدار مردگانی رفتیم که قصه های شان از هزاران سال قبل گویی سربه مهر مانده است ، مردگانی با سنگ قبرهایی شگفت !

 

و در مسیر با یک رفیق چشم تو چشم شدم که خب لطف کردند ماندند تا ثبت شود این دیدار

دیگر نوبت ولو شدن بود ! نوبت چسبیدن به خاک و تکیه کردن به زیبایی گلستان ، نوبت پر شدن از آواز پرنده ها در کوهستان

 

و فردا صبح بعد از یک دل سیر پرواز کردن

زدیم به جاده تا به یک جای دیگری برسیم برای گم شدن

 

به خودمان که آمدیم دیدیم اینجا در آبشار لوه جایی در منطقه گالیکش گلستان گم نه ، غرق شده ایم از ذوق چنین شکوهی که در عکس و فیلم نمی گنحید ! آبشاری محصور در بین درختان بلوط کهنسال با سنی بیش از ۳۰۰ سال ! با ممرز و افرا و انجیلی سلام علیکی کردیم و از بودن شان حض برد یم و آنجا با دوستان محلی دمی به گفتگو ایستادیم و آن ها برای مان از قصه های پر از گنج آن منطقه و جویندگان آن گنج ها گفتند ! از وجود اسکلت هایی که در منطقه ای در زیر آبشار پنهان است !

و من با خود می اندیشیدم که این رود با خود چه قصه ها به دریا می برد !

 

نوبت برگشتن بود ، برگشتن به آشیانه مان ، البته که در راه از کلوچه غافل نشدیم هیچ ! سر راه با نانوای خانمی آشنا شدیم که کوله مان را با نان پر کرد ! 

 

رفتیم و ماندیم و لحظات را تا می توانستیم نوشیدیم و با کلی قصه در رگ های مان از هوای آنجاها برگشتیم و دیگر هیچ وقت آدم قبل سفر نشدیم و نخواهیم شد این ماهیت سفر است ! ماهیت هر لحظه از زندگی است که از آن گذر می کنیم ! و در سفر این گذر خود را قاب کرده نشان می دهد ! سفر برای من یک معلم عزیز و دوست داشتنی است معلمی که اجازه می دهد با طی کردنش خودت را بیابی ! دیگری را بیابی !

 

معلم عزیزم ! « سفر گرامی » روزت مبارک !

 

 

 

دوستی به نام موتانکا

دیروز جمعه ۲۶ فروردین ۱۴۰۱ در محل موزه عروسک های ملل تهران یک دوست پیدا کردم . دوستی به نام موتانکا .

 

مدت های زیادی است که دلم می خواهد فرصت کنم و در زمینه ساخت عروسک تجربه هایی بسازم که بالاخره دیروز موفق به کسب اولین تجربه در این زمینه شدم ، آن هم چه تجربه دلچسب و شیرینی .

 

در کارگاه ساخت عروسک موتانکا اوکراینی که موزه عروسک ها برگزار کرد شرکت کردم و با راهبری دلنشین آقای ناصری عزیز مدیر موزه توانستم در کنار دیگر شرکت کنند گان که به گمانم حدود ۱۲ نفری بودیم ، موتانکا بسازم .

آقای ناصری خودشان برای مان پارچه تهیه کرده بودند و رفته بودند بازار و متناسب پرچم اوکراین برای مان نخ تهیه کرده بودند ! فکر کنم درک کنید که بودن سر کلاس چنین معلم با ذوقی چقدر لذت بخش می تواند باشد .

ایشان اول برای مان از باورهای مردم اوکراین درباره موتانکا گفتند و  همینطور تصاویری از موتانکاهای مختلف را نشان مان دادند و یکی از باورهایی که در ذهنم ماند این بود که برای ساخت موتانکا لازم است در بهترین حال خودمان باشیم چرا که این حال ماست که به موتانکا جان می دهد و آن روز در حیاط موزه که عروسک را می ساختیم نم نم باران زد و آوای گنجشک ها را شنیدم و پرواز پرستوها را دیدم ، حالی بهتر از این برای آنجا بودن در خودم سراغ نداشتم ! گویی آسمان هم آمده بود تا در کنار هم موتانکا بسازیم !

آقای ناصری با نهایتی که می شود از حوصله تصور کرد ! به تک تک ما روند کار را توضیح می دادند و شوق مان را می دیدند و آینه ای می شدند تا چندبرابر بازتاب کند . هر جا سوالی داشتیم مهربانانه کنارمان بودند و البته چه خنده های با نمک و دلنشینی از زمین به آسمان می رفت از این کنار هم بودن ها و با هم ساختن ها .

تکنیکی که خیلی برایم هیجان انگیز بود این بود که بدون هیچگونه دوختی و فقط با پیچاندن نخ و زیر و رو کردن پارچه قسمت های مختلف عروسک ساخته می شد!

 

ساختن دست هایش از کف دست گرفته تا پف پیراهنش من را تا اوج پرواز می داد و وقتی دامنه گل گلی اش تمام شد ذوق زده بودم . وقتی به خانه رسیدم موهایش را بافتم و در تاریکی شب در حیاط به دنبال غنچه ای می گشتم که دوستش داشته باشد که دیدم اولین ساناز باغچه باز شده است و نشست روی موهایش.

 

قبل از خواب منتظر بودم که صبح شود چون یقین داشتم که از گشت و گذار بین گل ها لذت خواهد برد . صبح که شذ رفتم که گل ها را آب بدهم که با من آمد و تا گل های اطلسی را دید من را فراموش کرد و رفت به دنبال تاب بازی

 

 

 

بعد هم که غنچه شمعدانی عطری را دید رفت سراغش و کلی با گل نوشکفته از شوق متولد شدن، گفتند و خندیدند.

 

 

 

موتانکای عزیز ! دوست نازنینم ! خیلی از آمدنت خوشحالم و چقدر چهره تو با همه چشم نداشتنش برای من صورتی است بینا ! و دست هایت .......

 

 

پی نوشت : برای آشنایی بیشتر با موزه عروسک های ملل می توانید وارد لینک این موزه در بخش پیوندهای وبلاگ ، سمت چپ ، پایین همین صفحه بشوید.

 

 

 

 

 

 

انتظار سقوط

امروز بی هیچ ثبت نام قبلی ای من را به کلاس شان پذیرفتند ، ایشان را می گویم. 

زیر شرشر باران و آواز گنجشک های خیس، از پس شیشه های عینک که هم آغوشی باران را به وظیفه دیدن ترجیح داده بودند، ولنگارانه در کلاسی بی در پرسه می زدم و هر از چندگاهی رخصت این را می یافتم که اساتید سر به زیری را نظاره گر باشم که هستی شان با سقوط در هم تنیده شده است و در واپسین لحظات نیز انعکاسی از بودنی وارونه را نمایان می شوند. بودن حیاتی که  سربه فلک کشیده گی اش از سقوط اینان جان گرفته است، سقوطی که نه نیست شدن که خود پروازی است به درون از درونی دیگر. 

اساتیدی که کلام شان ، همه بودن شان بود، امروز من افتخار این را داشتم که شاگرد قطره های باران باشم ، آن هایی که گران مایانه بر شاخه نشسته بودند در کنج جوانه ها در پناه گل های کوچولو. 

پی نوشت : دوستان عزیز این کلاس را از دست ندهید و به دیگران دوستانتان نیز پیشنهاد دهید. چتر ببرید ولی گاهی نیز آن را ببندید .