۳ مطلب در آذر ۱۴۰۱ ثبت شده است

بازی ، زبان کودکی

چند روز پیش با تعدادی از دوستان درباره نقش آموزش گفتگویی صورت گرفت که دلم خواست اینجا چند خطی بنویسم و یکی از سخنرانی هایی که در این زمینه در رویداد چهارسوق چند سال پیش داشتم را به اشتراک بگذارم . 

به نظرم من وقتی در فضای آموزش کودک کار می کنیم لازم است به مفهوم کودکی و به کودکی به عنوان یک اصل باور داشته باشیم . اینکه موجودی شگفت انگیزی به نام کودک با ویژگی های خاص خود وجود دارد که ما آدم بزرگ ها شانس زندگی کردن در کنارش را داریم و این موجود برای خود یک زبانی دارد که زبانی بین المللی است و آن زبان بازی است . برای ارتباط با کودک لازم است ما آدم بزرگ ها زبان کودکی مان را تقویت کنیم نه اینکه او را مجبور کنیم مانند ما سخن بگوید ! این در طبیعت رشد نهفته است که او تغییر خواهد کرد و زبان آدم بزرگی را فراخواهد گرفت زبانی که خود ما آدم بزرگ ها هم خیلی از آن سر درنمی آوریم و اثبات اش هم از این همه نفهمیدن های مان نسبت به یکدیگر به نظر من روشن است ! به نظر من ما آدم بزرگ ها لازم است زبان آدم بزرگی را بین خودمان تمرین کنیم نه اینکه به عنوان یک قدرت در خود و ضعف در کودک بخواهیم آن را وارد دنیای کودکی کنیم و بعد هم سواد کودک را با معیار اینکه چقدر مثل ما آدم بزرگ ها ارتباط برقرار می کند بسنجیم ! به نظر من اینگونه رفتار کردن با کودک و کودکی نادیده گرفتن حقوق کودکی و از بین بردن زیبایی های دوران کودکی است . 

به همین دلیل با تمام نابلدی هایم در این زبان منظورم زبان کودکی ( وگرنه زبان آدم بزرگ ها را که معلوم است خیلی وقت ها بلد نییستم !) تلاش می کنم راه هایی برای ارتباط با او با این زبان پیدا کنم راه سخت و به مراتب دلنشینی برای من  است که همیشه در حال کشف و یادگیری درباره آن هستم .

در ادامه سخنرانی ام تحت عنوان « بازی ابزاری برای شناخت » که بین دوستان و خانواده تحت عنوان « خرمالو» شناخته می شود را اینجا قرار می دهم . 

 

 

 

سپاس از تیم چهارسوق برای تهیه مستند این سخنرانی و به اشتراک گذاری آن روی کانال آپارات . 

۰ نظر
هیوا علیزاده

جانِ کوچک آسمان را آبی می خواهد از تن که وطن شد

 

« متن زیر اینجا صدا شده است دوست داشتی ، بشنو »

 

در روزگاران قدیم دو دوست جدا نشدنی کنار یکدیگر زندگی می‌کردند . دو دوست به نام های «جان و تن» .

جان و تن ، از صبح تا شام ، جان در جان هم ، تن در تن هم ، به استقبال خورشید می رفتند و نور می نوشیدند ، به استقبال ماه می رفتند و ستاره می چیدند.

تن برای جان از لمس باران می‌گفت و جان برای تن شعر از باران می‌سرود. تن برای جان از کمان هفت رنگِ‌آسمان می گفت و جان برای تن سازی با هفت رنگ می نواخت.  تن برای جان از سوزِ سرمای زمستان می گفت و جان برای تن، تن‌پوشی گرم از امید می بافت. تن برای جان از صبر در پیلگی می گفت و جان برای تن آرزوی پرواز می کرد.

 

یک روز تن داشت برای جان از گل زرد کوچکی می گفت که در آغوش صخره همجوار رود زندگی می کند و جان خواست برای تن از چیزی  بگوید که ناگهان طوفان شد ، طوفان به تمامی جان و تن را در برگرفت ، جان و تن دو دوست قدیمی همدیگر را سخت در آغوش فشردند که مبادا قدرت طوفان آن ها را هم از جدا کند که جدا کرد !

جان به ناکجا گوشه‌ای افتاد و تن را طوفان با خود برد. طوفان بس سهمگین بود وتن ناله هایش جای به هیچ جا نمی برد  طوفان می رفت و می رفت، و تن در این مسیر پر از هیاهو ، نقطه هایش را به جز یکی، به باد داد تا نشانی باشد از زنده بودن اش برای جان، و از آن به بعد طوفان و تن گلاویز شدند. وتن چنان در طوفان پیچید که طوفان آن را سخت در بر گرفت وتن اینچنین ، وطنی شد زخم خورده از طوفان، دور افتاده از جان.

روزها و شب های بسیاری از آن روزگار ازآن طوفان گذشت، و تن یافت نشد.  و جان با جان های دیگر در ناکجا گوشه ای با آسمانی خاکستری بدون ابر بی پرنده، سکنی گزیدند وتن شان را با قصه با شعر از خاطره تن شان بافتند و بر جان های کوچک شان آراستند.

یک روز یکی از جان های کوچولو در حالی که سر روی پای مادرش گذاشته بود و آسمان را نگاه می کرد پرسید:« مادر جان، آن روزها که تو و تن در کنار هم بودید ، آسمان همین رنگ بود؟ خاکستری؟ » و مادرِ جان در حالی که با میل هایش قصه می بافت به یاد تن ! گفت « نه جانم! آن روزها آسمان آبی بود» که ناگهان نگاه نافذ جان کوچولو را در عمق جان خود پیدا کرد . مادر با تمامی جان ترسید ! جان کوچک گفت : « من آسمان را آبی می خواهم !»

از آن روز به بعد هر روز جان های کوچولوی بیشتری آسمان را آبی خواستند. جان های بزرگ وامانده در این خواسته ،با چه کنم چه کنم هایشان روز را شب و شب را روز می کردند و تن را برای شان امیدی برای یافتن نبود چرا که در تمام این سال ها هیچ نشانی از بودن اش از زنده ماندن اش نداشتند . تا اینکه یک روز باد وزید، وزید و وزید و خود را به جان مادر رساند مادر پنجره ها را گشود و باد در گوش اش ماجراها سرود از طوفان و تن، وتنی که وطن شد مادر شگفت زده و ناباور به باد گوش سپرده بود که باد نقطه های تن را بر دامن مادر گذاشت و رفت . مادر نقطه ها را برداشت و تن را بی هیچ شکی در آن ها دید.

مادرِ جان به سرعت دست به کار شد از نقطه ها دو گشواره ساخت وتن را بر گوش هایش پوشاند تا باشد یادمان زنده بودن تن !

خود را به جمع جان های بی‌تن رساند و بی هیچ کلامی جان ها درخشش گوشواره هایش را شناختند و ساز سفر برچیدند تا بروند وطن شان را پس بگیرند که جان های کوچک سخت دل‌شان آسمان را آبی می خواهد.

 

۲ نظر
هیوا علیزاده

آدرس می خواهم : « گورستانِ شدن ها کجاست؟ »

کودکیْ جانم سلام 

بسیار نیاز داشتم که نامه‌ای برایت بنویسم.

من هی‌وا هستم، امروز زنی با موهای فرفری تقریبا جو گندمی، باورت بشود یا نه ! من هم روزی کودکیْ بودم، نه اینکه امروز تو در من نیستی ! آن روزها تمام قد تو بودم ! برای اینکه من را به یاد بیاوری برایت یک عکس از روزهایِ تو بودنم می فرستم.

 

یادت آمد! اشکالی ندارد اگر یادت نیست کمی بیشتر برایت می گویم شاید یادت آمد. اینجا حیاط خانه ما است، خانه‌ای که با یک بخاری نفتی قطره‌ای که نفتش را همین بشکه های پشت سرم پاسبانی می کردند، گرم می کرد. یادت آمد !؟ وقتی من کودکیْ بودم،  شالگردنی که خواهرم بافته بود من را می‌برد تا پیش ابرها بالا. کاپشن چندسایز بزرگتر که نمی دانم از کدام غریبه یا آشنا رسیده بود با جیب های هیجان انگیزش رفیق دلچسب روزهای سردم بود. یادت آمد ؟! آن روزها که تو بودم، «درد بود ولی کم بود» یادت آمد !؟

این روزها، کودکیْ جانم! دردهایم زیاد است ، نه اینکه بخواهم بترسانمت قربانت شوم، نه، نگرانم نشو نازنینم.

این روزها دردِ آن هایی که تمام قد تو هستند،تو بودند ، قرار بود تو بودن را بزیند!  امانم را بریده . درد پرپر شدن کودکی ها، عزیزدلم ، امانم را بریده ! دردْ از میزان حماقت ما آدم بزرگ ها، امانم را بریده، قشنگ ترینم !

شاید به من پوزخندی بزنی و بگویی که آدم بزرگ ها به قدمت تاریخ با حماقت زیسته اند! بگویی کور بودی تا الان کودکیْ طی قرون است که درد می کشد که ضجه می زند در درون این همه ناملایمتی همانجا که به زور آدم بزرگ ها از بازی هایش دست باید بشوید  و اسباب بازی ایشان شود تا به فروش برسد !شاید بگویی، کر بودی تا الان که صدای گرسنگی کودکیْ را نشنیده ای، نمی خواهد در افکارت راه دور بروی به آفریقا و ... یا به روستاهای دور افتاده از محل زندگی ات ، همینجا بمان ، همین کوچه های نزدیک ات در پس دیوارهای برافراشته ، واقعا صدای گرسنگی شان را نشنیده ای ! 

شاید پوزخنده ات به دندان های قفل شده در هم تبدیل شود و بگوید تازه می‌گویی دردت آمده است از این همه حماقت آدم بزرگ ها! شاید بگویی شما آدم بزرگ ها خورشید را از ما دزدیدید! شما آدم بزرگ ها آب را از ما دزدیدید ! شما آدم بزرگ ها رنگ آبی آسمان را از ما دزدیدید ! شاید بگویی دیگر چه بگویم که شما آدم بزرگ ها عادت کرده اید به دزدی ، خوی تان را بافته اید بر دار دروغ بر دزدی حقیقت!

و من می گویم ای عزیزتزین ! تمام قد آدم بزرگی هستم شرمنده ! شرمنده روی ماه تو ! شرمنده از این همه ندیدن، کر بودن ، لال بودن ! شرمنده‌ام که امروز هم کسی را جز خودت برای این درددل این روزهای واماندگی ندارم!

روزهایی که در آن یک رفیق جانی ، مادری کُرد، دیروز، لابه لای اشک های مان نه ، ضجه زدن های مان به من گفت « هیوا! بچه های امروز عزیزدردانه هستند مثل ما آن سختی ها را ندیدند مثل ما موشک باران ندیدند ، ما یک عمر تلاش کردیم که این ها آن ها را نبینند، هیوا! نشد! نشد!» آخ که مهیب است نجوای این «نشد» گفتن های تو ای دوست در تمامی وجودم! خنجری شد برای ریش ریش کردن ایستادگی قلبم! 

جنازه این « شدن » را کجا دفن کنم ! گورستان این نشدن ها کجاست ! گم شده ام بین این هم مرده ! 

پرچم این سوگواری برای کودکی را کجا به اهتزاز درآوریم ؟ تو بگو کودکیْ جانم ! 

رودخانه اشک های مان را کجا دریا کنیم ؟ تو بگو کودکیْ جانم !

پناهگاه این کودکی در خطر را کجا بپا کنیم ؟ تو بگو کودکیْ جانم !

تعهد به کودکی زنده و کودکی کشته را چگونه ساز کنیم؟ تو بگو کودکیْ جانم !

این همه فاصله بین رنج و سرخوشی را با چه پرکنیم ؟ تو بگو کودکیْ جانم !

با این همه نابلدی برای شنیدن، این همه نابلدی برای حرف زدن، این همه نابلدی برای زیستن، چه کنیم؟ تو بگو کودکیْ جانم!

همه این ها را تو بگو که من وامانده‌ام ای زیباترینم، ای ستودنی خنده های تو،ای ذوب کردنی برق چشم های تو ، ای سازنده‌ترین دست های تو ! تو بگو .

من، هی‌وا، بزرگسالی تمام قد شرمنده از حماقت زیست آدم بزرگ بودن مان، در برابر شکوه زیبایی ات می گویم : « کودکیْ جانم!  مدادهای رنگی ات را کنار نگذار،کاغذ سفیدت را کنار نگذار، نگاه مهربان و کنجکاوت بر شاخه های درخت را کنار نگذار هر چند که این شاخه ها در آتش درد سوخته اند ، نگاه تو بارانی است برای ریشه های درخت، یادت باشد عزیزدلم، این شاخه های بی سایه امروز که بر تنه چسبیده بر خاکستر علم گشته اند با نگاه پر امید تو دوباره جوانه خواهند داد چرا که ریشه در خاک جایش امن است و تو زیباترینم یادت باشد که نگاه تو جادوی زیستن است ، تو زیبا زیبایی و این تمام حرف هاست. عزیزدلم یادت باشد تو هیچ مسئولیتی دربرابر این شاخه های خشکیده، این درخت نشسته بر خاکستر نداری! این درخت اگر چنین بر خاکستر نشسته مسئولیتش با ما آدم بزرگ هایی است که باغبانی ندانستیم ، تو کودکی جانم ! تو بر آن شاخه خشکیده بر صفحه نقاشی ات یک جوانه سبز بکش برای قلب شرمنده ما آدم بزرگ ها ! بگذار ما یادمان باشد سبزی هست، زندگی هست . یک روزی بالاخره ما ریشه را درخواهیم یافت روزی که شاید تو آدم بزرگی باشی با در دست داشتن یک جوانه سبز در چشم هایت عزیزدلم، قشنگ نازنیم »

کودکیْ جانم! ممنونم که ناظر رقص واژه‌هایم تا بدینجا بوده‌ای، ازت ممنونم که سنگ صبور دردهایم شدی، ازت ممنونم که روزی تمام قد به زیبایی تو بودم. 

مراقب خودت باش عزیزِ جانم .

 

دوست دار تو هی وا

۲ آذر ۱۴۰۱

۱ نظر
هیوا علیزاده